Quy định bồi thường thiệt hại yếu tố nước ngoài là một quy định quan trọng trong hệ thống tư pháp dân sự ở Việt Nam cũng như các nước khác. Bài viết dưới đây nhằm mục đích làm rõ vấn đề này, mời bạn đọc cùng theo dõi.
Contents
- 1 Khái quát bồi thường thiệt hại yếu tố nước ngoài
- 2 Đặc điểm của việc bồi thường thiệt hại yếu tố nước ngoài
- 3 Quy định về bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng yếu tố nước ngoài trong luật Việt Nam
- 4 Quy định bồi thường thiệt hại yếu tố nước ngoài theo quy định của các Điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên
Khái quát bồi thường thiệt hại yếu tố nước ngoài
Bồi thường thiệt hại trong tư pháp quốc tế (hay còn gọi là bồi thường thiệt hại yếu tố nước ngoài).
Quan hệ trách nhiệm bồi thường thiệt hại yếu tố nước ngoài là quan hệ trách nhiệm có một trong các nội dung sau:
(i) Các bên có nghĩa vụ bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng là bên gây thiệt hại và bên bị thiệt hại có quốc tịch khác hoặc nơi ở khác (đối với cá nhân) hoặc đang cư trú ở các quốc gia khác nhau (đối với pháp nhân).
(ii) Hành vi gây thiệt hại hoặc hậu quả thực tế của hành vi gây ra thiệt hại xảy ra ở nước ngoài.
Đặc điểm của việc bồi thường thiệt hại yếu tố nước ngoài
Bồi thường thiệt hại yếu tố nước ngoài cũng là quan hệ dân sự có yếu tố nước ngoài nên nó cũng có đầy đủ các đặc điểm của quan hệ pháp luật dân sự có yếu tố nước ngoài.
Dấu hiệu quốc tịch chủ thể
Đặc điểm nổi bật đầu tiên của các quan hệ xã hội do tư pháp quốc tế điều chỉnh là yếu tố nước ngoài của các quan hệ này. Yếu tố nước ngoài đầu tiên phải kể đến là sự khác biệt về chủ thể (các chủ thể không cùng quốc tịch, không cùng nơi cư trú và không có chung trụ sở tại một quốc gia). Chủ thể này có thể là cá nhân, pháp nhân hoặc nhà nước.
Dấu hiệu về nơi xác lập, thay đổi, thực hiện hoặc chấm dứt quan hệ
Theo quy định của pháp luật Việt Nam, quan hệ dân sự được coi là có yếu tố nước ngoài kể cả khi quan hệ đó được xác lập, sửa đổi, kết thúc, chấm dứt ở nước ngoài.
Dấu hiệu đối tượng của quan hệ
Theo quy định của pháp luật Việt Nam, đây cũng là đặc điểm cuối cùng để xác định một mối quan hệ có phải là quan hệ dân sự yếu tố nước ngoài hay không.
Quy định về bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng yếu tố nước ngoài trong luật Việt Nam
Theo Điều 687 Bộ luật dân sự năm 2015 đã quy định: “1. Các bên có thể thoả thuận lựa chọn luật áp dụng để bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng, trừ trường hợp quy định tại khoản 2 Điều này. Trường hợp không có thoả thuận thì áp dụng pháp luật của nước nơi xảy ra hậu quả của sự kiện gây ra thiệt hại; 2. Nếu người gây ra thiệt hại và bên bị thiệt hại có chỗ ở, đối với cá nhân hoặc nơi kinh doanh của họ hoặc một pháp nhân ở cùng một một nước thì áp dụng luật của quốc gia đó”. Trong đó một trong các bên được một cá nhân hoặc pháp nhân hoặc một chủ thể bên thứ ba của hợp đồng có mối quan hệ tồn tại ở nước ngoài hoặc sự kiện gây thiệt hại xảy ra ở nước ngoài.
Nếu người gây thiệt hại và bên bị thiệt hại là những cá nhân có cùng nơi cư trú hoặc người gây thiệt hại là pháp nhân có cùng nơi thành lập tại một nước thì áp dụng pháp luật của quốc gia đó.
Quy định bồi thường thiệt hại yếu tố nước ngoài theo quy định của các Điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên
Hiện nay, việc bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng ở Việt Nam được quy định trong các điều ước quốc tế song phương, tức là các HĐTTTP về dân sự, gia đình và trọng tài hình sự giữa Việt Nam và nước ngoài.
Về nội dung, quy định về trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng liên quan đến bên thứ ba là tương đối thống nhất trong các HĐTTTP. Để điều chỉnh việc bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng có yếu tố nước ngoài, các HĐTTTP sử dụng hệ thuộc cơ bản là luật của nước nơi xảy ra hành vi gây thiệt hại. Ngoài ra, HĐTTTP còn sử dụng một số hệ thuộc khác như hệ thuộc gây thiệt hại. Ngoài ra, HĐTTTP cũng sử dụng một số hệ thống khác, chẳng hạn như hệ thuộc luật quốc tịch, luật Tòa án, luật nơi cư trú,…
Riêng đối với HĐTTTP với Hungary và Lào, luật của Nước ký kết nơi xảy ra thiệt hại không áp dụng nếu các bên có thói quen cư trú chung trên lãnh thổ của một Nước ký kết, và trong trường hợp này luật của quốc gia, nơi họ có nơi thường trú riêng.
Tuy nhiên, khi áp dụng hệ thống pháp luật của quốc gia nơi xảy ra thiệt hại, có một số ngoại lệ:
(i) Nếu người gây ra thiệt hại và người bị thương là công dân của cùng một Nước ký kết, hãy áp dụng luật của Nước ký kết mà họ được đặt tại các quốc gia.
(ii) Nếu người gây thiệt hại và bên bị thiệt hại có cùng quốc tịch của một Nước ký kết nhưng cư trú trên lãnh thổ của Nước ký kết kia, thì luật của Nước mà họ cư trú sẽ được áp dụng.
(iii) Nếu người gây ra thiệt hại và người bị thương có cùng quốc tịch của Nước ký kết thì sẽ áp dụng luật của Nước ký kết nơi yêu cầu bồi thường với tòa án. Trong trường hợp này, bên bị thiệt hại phải nộp đơn đến toà án có thẩm quyền là toà án của nước ký kết nơi đã xảy ra hành vi gây ra thiệt hại để yêu cầu bồi thường thiệt hại.
