Những điều kiện chiến thuật của thực nghiệm điều tra

Những điều kiện chiến thuật của thực nghiệm điều tra

        Thực nghiệm điều tra là biện pháp điều tra được tiến hành thông qua các hoạt động thí nghiệm, thực nghiệm đặc biệt trong điều kiện tương tự như điều kiện mà hành vi, sự việc, hiện tượng cần kiểm tra, xác minh đã diễn ra trước đây để có cơ sở khách quan kết luận về hành vi, sự việc, hiện tượng đó phục vụ công tác điều tra, xử lý vụ án hình sự. Khi thực hiện, thực nghiệm điều tra cần phải tuân thủ những điều kiện chiến thuật nhất định.

1 – Thực nghiệm điều tra phải được tiến hành trong điều kiện, hoàn cảnh giong ở mức tối đa với điều kiện, hoàn cảnh mà hành vi, sự việc hiện tượng cần kiểm tra đã diễn ra trước đây

       Kết quả của thực nghiệm điều tra chỉ khách quan và đáng tin cậy khi nó được tiến hành trong những điều kiện, hoàn cảnh đấ được tái tạo lại đầy đủ, giống ở mức tối đa với đỉều kiện, hoàn cảnh mà hành vi, sự việc, hiện tượng cần kiểm tra, xác minh đã diễn ra trước đây trong thực tế. Vì vậy, cơ quan điều tra cần coi đây là một điều kiện chiến thuật quan trọng, ảnh hưởng lớn đến giá trị của kết quả thực nghiệm điều tra. Điều kiện này chỉ được thoả mãn khi điều tra viên nhận thức đầy đủ ý nghĩa của nó và quán triệt một số vấn đề sau:

• Tiến hành thực nghiệm điều tra vào thời gian trong ngày có tính chất giống như thời gian đã xảy ra hành vi, sự việc, hiện tượng cần kiểm tra.

        Thời gian trong ngày với những đặc điểm riêng gắn liền với nó như mức độ ánh sáng (mặt trời, mặt trăng), môi trường âm thanh, thời tiết, mật độ giao thông… có ảnh hưởng lớn đến khả năng nghe, nhìn của một người đối với hành vi, sự việc, hiện tượng đã diễn ra hoặc thực hiện một hành vi nhất định. Vì vậy, khi tiến hành thực nghiệm điều tra, nhất là đối với loại thực nghiệm điều tra nhằm kiểm tra khả năng tri giác của một người, cần tiến hành vào thời gian trong ngày đúng như thời gian đã xảy ra hành vi, sự việc, hiện tượng cần kiểm tra. Đồng thời, cần tính toán đến sự chuyển dịch về thời gian bắt đầu sáng, tối trong ngày và sự thay đổi về điều kiện thời tiết trong những khoảng thời gian khác nhau (buổi, tháng, mùa…) để xác định thời gian tiến hành thực nghiệm điều tra cho phù hợp.

• Tiến hành thực nghiệm điều tra ở chính địa điểm đã xảy ra sự việc, hiện tượng cần kiểm tra.

        Địa điểm cụ thể với những đặc điểm riêng của nó như phạm vi, cấu trúc địa hình, mật độ giao thông… cũng ảnh hưởng lớn đến khả năng nghe, nhìn hoặc thực hiện một hành vi nhất định của một người. Vì vậy, cần tiến hành thực nghiệm điều tra ở chính địa điểm đã xảy ra sự việc, hiện tượng cần kiểm tra. Chỉ được tiến hành thực nghiệm điều tra không phải ở địa điểm đó khi địa điểm ấy, vì một lý do nào đó, không còn tồn tại trong thực tế hoặc khi cần tiến hành thực nghiệm điều tra trong phòng thí nghiệm hay khi địa điểm tiến hành thực nghiệm điều tra không ảnh hưởng đến kết quả của hoạt động này.

• Sử dụng những đồ vật, công cụ, phương tiện đã được sử dụng khi xảy ra sự việc, hiện tượng cần kiểm tra hoặc những vật có khả năng thay thể chúng.

        Những đồ vật, công cụ, phương tiện được thu thập trong quá trình điều tra có thể trở thành vật chứng của vụ án đó. Khi sử dụng chúng phục vụ cho thực nghiệm điều tra, chúng có thể bị thay đổi hoặc phá hủy. Vì vậy, khi tiến hành thực nghiệm điều ữa, nên sử dụng những vật khác tương tự để thay thế chúng. Chỉ được sử dụng vật chứng của vụ án phục vụ cho hoạt động thực nghiệm điều tra trong trường hợp:

+ Vật chứng của vụ án đã được giám định;

+ Đặc điểm của vật chứng đó có thể ảnh hưởng đến chất lượng của thực nghiệm điều tra và không thể dùng vật khác cùng loại để thay thế.

Xem thêm: Phân tích khái niệm và phân loại thực nghiệm điều tra

Xem thêm:  Đi thực tế xem xét, thẩm định tại cho thực nghiệm điều tra 

2 – Dựng lại hiện trường trước khi tiến hành thực nghiệm điều tra

         Dựng lại hiện trường không phải là nội dung hoặc mục đích của thực nghiệm điều tra mà chỉ là một trong những điều kiện chiến thuật để tiến hành hoạt động này.

         Dựng lại hiện trường chính là việc sắp xếp lại đồ vật trên địa điểm tiến hành thực nghiệm điều tra theo thứ tự giống như thứ tự đã có vào thời điểm xảy ra hành vi, sự việc, hiện tượng cần kiểm tra, xác minh. Phạm vi hiện trường cần dựng lại phụ thuộc vào các đồ vật có trên hiện trường, tình trạng thay đổi của hiện trường và nội dung của những hoạt động thực nghiệm cần phải tiến hành trên địa điểm đó. Khi dựng lại hiện trường, phải sử dụng những đồ vật có ở hiện trường đó hoặc có thể sử dụng những đồ vật tương tự để thay thế. Trong trường hợp có những yếu tố không thể tái tạo lại được hoàn toàn, điều tra viên phải ghi nhận sự thay đổi đó và hết sức khách quan khi đánh giá kết quả của thực nghiệm điều ưa.

3 – Hoạt động thực nghiệm phải được làm lại nhiều lần và trong những điều kiện thay đồi

       Khi một hoạt động thực nghiệm được làm lại nhiều lần và trong những điều kiện thay đổi có chủ định, kết quả thu được thường khách quan và đáng tin cậy. Vì vậy, khi tiến hành thực nghiệm điều tra, một hoạt động thực nghiệm không chỉ cần làm lại nhiều lần trong những điều kiện, hoàn cảnh xác định mà cần tiến hành với những điều kiện, hoàn cảnh thay đổi theo các hưởng khác nhau (dễ hơn, khó hơn, đơn giản hơn, phức tạp hơn). Đối với trường hợp tiến hành thực nghiệm điều tra nhằm kiểm tra giả thuyết điều tra, các hoạt động thực nghiệm cần được tiến hành nhiều lần trong những điều kiện thay đồi theo hướng phức tạp hơn để có cơ sở đáng tin cậy khẳng định những giả thuyết đó.

4 – Tiến hành thực nghiệm điều tra theo các giai đoạn

         Tiến hành các hoạt động thực nghiệm theo các giai đoạn tạo điều kiện cho đỉều tra viên và những người tham gia thực nghiệm điều tra nghiên cứu theo trình tự từng giai đoạn sau đó hình dung và đánh giá tổng thể toàn bộ cuộc thực nghiệm điều tra. Sự phân chia đó có thể chỉ mang tính giả định, trong tư duy của điều ưa viên hoặc là thực tế khi kết quả của thực nghiêm không phụ thuộc vào tốc độ của nó và sau mỗi giai đoạn của hoạt động thực nghiệm, có thể tạm dừng lại ở thời gian ngắn để ghi nhận kết quả của nó, Sự phân chia này sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho việc tri giác, phân tích, mô tả và theo dõi quá trình tiến hành các hoạt động thực nghiệm điều tra ở tất cả các giai đoạn của nó.

Tổng hợp từ nguồn: Giáo trình Khoa học điều tra hình sự – Trường Đại học Luật Hà Nội